2006'daki referandumunda yüzde 55,5'lik evet oyuyla bağımsızlığını ilan eden Karadağ, dünyanın en genç ikinci devleti.
Ortadoğu
Görüş
Sporn
Belgeseln
ÜLKE PROFİLİ
Ülke profili: Karadağ
2006'daki referandumunda yüzde 55,5'lik evet oyuyla bağımsızlığını ilan eden Karadağ, dünyanın en genç ikinci devleti.31 Ara 2013 Güncelleme 14:38 TSİ
Konular: BALKANLAR
TEMEL BİLGİLER
Başkent: Podgorica
Yüzölçümü: 13.812 km²
Nüfus: 657.394 (2012)
Para birimi: Euro
Resmi dil: Karadağca
Kuruluş: 3 Haziran 2006
İsmen 15. yüzyılda anılmaya başlanan Karadağ, sonraki yüzyıllar boyunca dönemin en güçlü devletlerinden birisi olan Osmanlı İmparatorluğu’na karşı bağımsızlığını korumaya başardı. 16 ile 19’uncu yüzyıllar arasında teokratik bir devlet yapısı olan ülke, 1852 yılından itibaren laik bir yönetim haline geldi.
Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı'na dahil olan Karadağ, Nisan 1941'de İtalyan birlikleri tarafından işgal edildi.
Aynı yılın mayıs ayında, İtalyanların Çetine'de topladığı ancak Karadağ halkını temsil niteliği çok kuşkulu olan bir ulusal meclis, ülkenin bağımsızlığını ilan etti. Bir yürütme organı seçti ve İtalya kralının ülkeye bir kral atamasını istedi.
Aynı ay içinde bir ayaklanma başladı ve çatışmalar 1944 sonlarına dek sürdü. İtalyan yöneticilerin ardından kontrolü ele alan Nazilerin de Aralık 1944'de ülkeden çekilmesiyle birlikte denetim Josip Broz Tito'nun başında olduğu Partizanlara geçti.
İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Karadağ’ın da içinde bulunduğu krallık, cumhuriyetle yönetilmeye başlayarak Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin bir parçası oldu.
1992 yılına gelindiğinde, Yugoslavya’nın dağılmasının ardından Sırbistan ve Karadağ cumhuriyetleri, dokuz yıl boyunca egemenliğini sürdürecek olan Yugoslavya Federal Cumhuriyeti adı altında bağımsızlıklarını ilan etti.
Yugoslavya Federal Cumhuriyeti çatısı altında birleşen Sırbistan ve Karadağ'ın Yugoslavya’nın mirasçısı oldukları gerekçesiyle BM üyeliğininin devam etme başvurusu kurum tarafında reddedildi ve iki cumhuriyet, 'Sırbistan-Karadağ' adını aldı. 2003 yılında bu yeni bir isim altında birleşen ülkenin ömrü üç yıl sürdü. Karadağ, 21 Mayıs 2006'da düzenlenen referandumunda yüzde 55,5'lik evet oyuyla bağımsızlığını ilan etti.
Siyasi yapı
3 Haziran 2006'dan itibaren bağımsız olan Karadağ'da devlet başkanları beş yıl görev yapmak üzere seçiliyor ve en fazla iki dönem boyunca bu görevi üstelenebiliyor.
Başbakan ise cumhurbaşkanı tarafından öneriliyor ve görev başına geçmesi için meclisin onayı gerekiyor. 81 sandalyeden oluşan meclisin üyeleri ise doğrudan seçiliyor.
Demokratik bir rejimle yönetilen Karadağ'ın devlet başkanlığı görevini, 6 Nisan 2008'de düzenlenen seçimlerde kazandığı yüzde 51'lik oy ile seçilen Filip Vujanoviç yapıyor.
2009 yılındaki parlamento seçimlerine göre meclisin 51,94'ünü ve iktidarı Sosyalist Parti, Sosyal Demokrat Parti, Hırvat Yurttaş Girişimi ve Boşnak Partisinden oluşan 'Avrupalı Karadağ Koalisyonu' oluşturuyor. Ana muhalefette ise Sosyalist Halkın Partisi (SNP) bulunuyor.
Parlamentoda ayrıca yüzde 1 ila 20 arasında değişecek şekilde Yeni Sırp Demokrasi Partisi (NOVA), Değişim Hareketi (PZP), Yeni Demokratik Güç Partisi (FORCA), Arnavut Koalisyonu gibi siyasi gruplar da temsil ediliyor.
Nüfus
2012 tahminlerine göre nüfusu 657 bin 394 olan ülkenin yüzde 43’ünü Karadağlılar, yüzde 32’sinin Sırplar, yüzde 8’ini Boşnaklar ve yüzde 5’ini Arnavutlar oluşturuyor.
Resmi dili Karadağca olan ülkede ayrıca Sırpça, Boşnakça, Arnavutça gibi çeşitli diller konuşuluyor.
Yüzde 74’ünü Ortodoks Hristiyanların oluşturduğu ülkede, ikinci sırayı Müslümanlar, üçüncü sırayı ise Katolikler alıyor.
2010 verilerine göre ülkenin toplam nüfusunun yüzde 61'i şehirlerde yaşıyor.
Sağlık hizmetlerine erişim kırsal ve kentsel bölgeler arasında değişiklik gösteriyor. Bu hizmete erişim kentte yüzde 96'ya çıkarken, kentleşmemiş bölgelerde yüzde 86'ya kadar düşüyor.
Ekonomi
1990'lı yıllardan bu yana pazar ekonomisine geçiş için önemli reformlar gerçekleştiren Karadağ'da devlete ait varlıkların yüzde 80'inden fazlası ve finans sektörünün de büyük kısmı özelleşmiş durumda.
Yer şekillerine bağlı olarak ekonomik aktiviteleri çeşitlilik gösteren ülkenin kuzeydeki dağlık alanları ekonomik anlamda en az gelişmiş kısmı oluştuyor. Küçük ölçekli sanayi ve tarımla geçinen Karadağ'da dağ turizmi de gelir kaynakları arasında yer tutuyor. Ancak ülkenin en önemli geliri imalat sanayi, maden sektörü ve özellikle alüminyum üretiminden elde ediliyor.
Karadağ en çok, alüminyum ve alüminyum ürünleri, metal ve metal ürünleri, işlenmiş yiyecek ve içecek ile makine ve ekipmanları ihraç ediyor. Bunun yanı sıra en fazla makine ve ekipmanları, mineral ürünleri, araçlar ile metal ve metal ürünlerini dış ülkelerden temin ediyor.
Ülkenin en fazla ihracat yaptığı beş ülke sırasıyla Sırbistan, Yunanistan, İtalya, Slovenya ve Bosna-Hersek iken, ithalatta ise Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, İtalya ve Bosna-Hersek yer alıyor.
Turizm sektörü de ülke açısından büyük önem taşıyor. Yalnızca 2010 yılında 1 milyon 213 bin turisti ağırlayan Karadağ'ın 2015 yılı itibariyle milli gelirinin yüzde 20'sini turizmin oluşturacağı öngörülüyor.
Kaynak: Al Jazeera ve ajanslar
